مهم ترین آثار و فواید کتاب خوانی
فواید کتاب خوانی و اثرات شگفت انگیز آن بر روی زندگی فردی و اجتماعی انسان، قابل انکار نیست؛ ایجاد فرهنگ کتابخوانی همیشه دغدغه‌ای مهم و چالش‌برانگیز در جامعة ما بوده است، عوامل متعددی همچون گسترش فناوری و استفاده از فضای مجازی یا مشکلات اقتصادی و گران شدن کاغذ باعث عدم پیشرفت کشور در این زمینه بوده‌اند، در این راستا توجه به نکات مثبت، آثار و فواید کتاب خوانی و هدف‌گذاری فرهنگی در زمینة گسترش ارزش آنها در جامعه می‌تواند مؤثر واقع شود، انتشارات متخصصان در این مطلب به گوشه‌ای از این آثار مهم اشاره خواهد نمود.
آثار کتابخوانی در توسعه فردی
تکامل و رشد انسان در طول زندگی به‌وسیله رویارویی او با چالش‌ها، مسائل و تجربیات گوناگون به وقوع می پیوندد؛ مطالعه کتاب می‌تواند تجربیات و روش برخورد صحیح با چالش‌های زندگی را بدون هزینه و به‌راحتی در اختیار ما قرار دهد. اثر کتاب بر روی روان انسان مساله‌ای غیر‌قابل انکار است؛ در ادامه به بررسی برخی از فواید کتاب خوانی در توسعة فردی می‌پردازیم.
افزایش تمرکز به‌وسیله کتابخوانی
بر اساس نتایج پژوهش‌ها و بررسی‌های صورت‌گرفته درباره فواید کتاب خوانی توسط اندیشمندان، می‌توان گفت که افراد کتاب‌خوان در مقایسه با دیگر افراد از تمرکز و دقت بیشتری در کارها برخوردار هستند. علاقه‌مندان به کتاب خوب می‌دانند که در هنگام مطالعه، نمی‌توان به‌صورت هم‌زمان به کار دیگری پرداخت، لذا این مسئله و تمرین در درازمدت باعث میشود که فرد کتاب‌خوان از قدرت تمرکز و دقت بالاتری در مقایسه با سایرین برخوردار باشد.
افزایش قدرت نوشتن
یکی دیگر از فواید کتاب خوانی این است که، فرد کتاب‌خوان به‌واسطه مطالعه متون ساختارمند و انواع سبک های نویسندگی، به‌مرور با نحوة نوشتن صحیح آشنا شده و خود نیز در امر نویسندگی توانمند‌تر میشود. فردی که قصد نوشتن در خصوص موضوعی را دارد اگر به میزان کافی در مورد آن مطالعه داشته باشد، حتماً مطلب نهایی او از ارزش و کیفیت بالاتری برخوردار خواهد بود. مطالعة کتاب، آثار فوق‌العاده‌ای بر روی خواننده داشته و یکی از نتایج ارزشمند آن، تبدیل‌شدن افراد کتاب‌خوان به یک نویسندة خوب خواهد بود.
پرسشگر و نقاد نمودن ذهن خواننده
فردی که از طریق مطالعه انواع کتاب با دیدگاه‌ها و جوانب مختلف یک موضوع آشنا میشود، به‌مرور از قدرت تجزیه، تحلیل و پرسشگری بهره‌مند خواهد شد و در صورت استمرار این مطالعات، خود نیز می‌تواند صاحب‌نظر شود؛ چنین فردی در مواجه با اطلاعات جدید نه به‌راحتی آن را رد نموده و نه می‌پذیرد، این ویژگی باعث میشود که فرد اهل مطالعه در تصمیمات و انتخاب‌های خود بهتر عمل کند.
خواندن کتاب یک سرگرمی کم‌هزینه و مفید
کتاب‌های داستانی و افسانه‌ای برای خوانندگان خود یک تفریح مهیج و مفید هستند که فرد خواننده می‌تواند آن را در هرجایی با خود همراه داشته باشد و ضمناً این تفریح سالم در مقایسه با سایر تفریحات هم کم‌هزینه‌تر بوده و هم امکانات و شرایط کمتری را نیاز دارند. نکتة قابل‌توجه در این تفریح ارزشمند این است که علاوه بر سرگرمی، باعث میشود که فرد کتاب‌خوان اطلاعات ارزشمندی را بیاموزد. بسیاری از افراد در حین مطالعه باشخصیت‌های داستان همزادپنداری می‌کنند و این مسئله باعث میشود که قدرت تصویرسازی آنها نیز تقویت شود.
کسب تجربه و عبرت گرفتن از سرگذشت دیگران
بسیاری از افراد برای موفقیت در زندگی باید چالش‌ها و رخدادهای بسیاری را تجربه نموده و از آنها درس بگیرند اما افراد کتاب‌خوان با مطالعه سرنوشت گذشتگان می‌توانند به‌راحتی کسب تجربه نموده و از آموخته‌های آنها در زندگی خود استفاده نمایند. مطالعه تاریخ و زندگینامه حامل پیام‌ها، آموزه‌ها و درس‌های بسیاری برای خوانندگان این نوع کتاب‌ها است.
مزیت کتاب در مقایسه با فیلم
در هنگام فیلم دیدن بیننده به طور مداوم با لحظه‌های مختلف روبرو میشود که در قالب تصاویر و پیام به او منتقل می‌شوند و در نتیجه بیشتر از آنکه به تفکر و تعمق در پیام‌های دریافتی خود بپردازد صرفاً به دریافت آنها مشغول است اما کتاب این فرصت را به‌خوبی در اختیار مخاطب خود قرار می‌دهد تا با تفکر در خصوص مطالب دریافتی بهره بسیاری از آن ببرد. در زمان مطالعه کتاب، این شما هستید که داستان در حال خواندن را کارگردانی می‌کنید اما هنگام تماشای فیلم، شما صرفاً دریافت‌کنندة نتیجه کارگردانی دیگران هستید.
افزایش اعتمادبه‌نفس و حضور مؤثرتر در جامعه به کمک کتاب
افراد کتاب‌خوان به علت کسب اطلاعات و آموزه‌های هدفمند، مطالب جدید بسیاری را یاد می‌گیرند که می‌توانند در هنگام گفتگو و حضور اجتماعی خود از آنها استفاده کنند و اصطلاحاً حرفی برای گفتن داشته باشند؛ امروزه گسترش شبکه‌های اجتماعی باعث شده است، تا افراد فرصت مطالعه کمتری داشته باشند.
آثار کتابخوانی در توسعه اجتماعی
بین پیشرفت فرهنگ، اقتصاد، سیاست و هرآنچه یک جامعة با آن روبرو است با سطح مطالعه و علاقه‌مندی افراد آن به کتاب، رابطه‌ای مستقیم وجود دارد؛ بسیاری از جوامع فرهیخته و توسعه‌یافته، به دلیل افزایش سطح مطالعات افراد جامعه، موفقیت‌های بی‌شماری را کسب نموده‌اند، در ادامه به برخی از نتایج کتابخوانی در توسعه اجتماعی می‌پردازیم:
افزایش سطح آگاهی اجتماعی
برای ساختن یک جامعه پیشرفته، افراد آن باید از قدرت تصمیم‌گیری بالایی برخوردار باشند و در هنگام رخدادهای مختلف واکنش‌هایی صحیحی از طرف آنها بروز نماید، این آرامش و قدرت تصمیم‌گیری جز با افزایش سطح کتابخوانی در میان افراد جامعه، محقق نخواهد شد؛ به طور خلاصه پیشرفت را فقط از جامعة آگاه می‌توان انتظار داشت.
کسب قدرت از طریق علم
آنچه یک جامعه را قدرت می‌بخشد علم است و در آموزه‌های دینی ما نیز این مسئله به‌خوبی عنوان شده، که علم سلطان است. جامعه‌ای که برای یادگیری ارزش قائل بوده و افراد آن به طور مداوم در پی کسب علم باشند، یک جامعة قدرتمند و اثرگذار در جهان خواهد بود.
کسب موفقیت به‌صورت جمعی
آنچه از نتایج تحقیقات جامعه شناسان به دست می‌آید، موفق‌تر بودن افراد کتاب‌خوان در مقایسه با دیگران است. معمولاً افراد کتاب‌خوان ارزش بیشتری برای زمان خود قائل هستند و درنتیجه اتلاف عمر کمتری دارند، جامعه‌ای که اکثریت آن اهل کتاب هستند، در رسیدن به اهداف خود، هدر رفت زمان و هزینة کمتری دارد و لذا سریع‌تر به موفقیت‌های جمعی خواهد رسید.
7 نکته مهم جهت افزایش تمرکز در مطالعه که سرعت و دقت شما را نیز بیشتر می‌کند
برای اینکه بخواهید از حداکثر فواید کتاب خوانی بهره مند شوید باید تمرین هایی برای افزایش تمرکز خود انجام دهید
باید بدانید که این عدم تمرکز برای حرفه‌ای ترین خوانندگان در هنگام مطالعه‌ی یک کتاب هم رخ می‌دهد. به همین دلیل ما سعی داریم این اتفاق را به حداقل ممکن برسانیم. با رعایت این چند نکته هنگام شروع یک کتاب می‌توانید از حواس‌پرتی‌های احتمالی جلوگیری کرده و با تمرکز بیشتری مطالعه کنید:
یافتن مکان مناسب برای مطالعه
قبل از انجام هر کاری، محیط مناسب برای مطالعه پیدا کنید. شاید همین الان اولین جایی که به ذهنتان می‌رسد، تخت‌خواب گرم و نرمتان باشد و یا صندلی راحتی‌یی که اغلب در آن موزیک گوش می‌دهید.
اما واقعیت این است که شما باید به دنبال جایی باشید که خیلی در آن احساس راحتی نکنید. چرا که اغلب مکان‌هایی مثل تخت‌خواب موجب خواب‌آلودگی و عدم تمرکز و حوا‌پرتی شما خواهد شد. پس جایی را انتخاب کنید که با خوابیدن و آرامش همراه نباشد.
برای مثال؛ میز آشپزخانه محل مناسبی برای کتاب خواندن است و یا اگر شرایطش را دارید به کتابخانه بروید.
حذف مواردی که موجب حواس‌پرتی است
عصر دیجیتال و فعالیت در دنیای اینترنت، به راحتی حواس شما را پرت می‌کند؛ و ان تنها مختص به شما نیست. اکثر افرادی که در شبکه‌های اجتماعی مثل فیسبوک، اینستاگرام، تلگرام و … فعالیت دارند، بخش عمده‌ای از تمرکزشان روی این شبکه‌هاست و به این ترتیب هنگام خواندن یک کتاب مغزشان دائم دستور می‌دهد که از آن شبکه‌ها غافل نباش!
چند راهکار برای مقابله با این حواس‌پرتی عبارتند از:
- تلفن خود را در حالت سکوت قرار دهید.
- قبل از شروع مطالعه ایمیل، فیسبوک، اینستاگرام و دیگر شبکه‌های اجتماعی خود را چک کنید و سپس آن را کاملا کنار بگذارید.
از طرفی اگر در مکانی عمومی هستید که سروصدا و حضور افراد موجب حواس‌پرتی شماست، نکته‌ی 3 را از دست ندهید.
گوش دادن به موسیقی
آیا تابحال سعی کرده اید هنگام خواندن کتاب، موسیقی گوش کنید؟ جالب است بدانید که گوش دادن به یک موزیک یکی از موثرترین روش‌های افزایش تمرکز حین مطالعه کتاب است.
اما این به آن معنا نیست که می‌توان به هر موزیکی گوش داد. پیشنهاد ما انتخاب موزیک‌های بی‌کلام است. چراکه خود متن موزیک ممکن است موجب حواس‌پرتی و عدم تمرکز روی نوشته‌های کتاب شود.یادداشت برداری
برای درگیر ماندن ذهن و تمرکز در هنگام کتاب خواندن، زیر جمله‌هایی را که می‌پسندید خط بکشید، نام شخصیت‌ها و رابطه‌ی بین آنها را بنویسید و نکاتی را که به ذهنتان می‌رسد در جایی یادداشت کنید.(دفترچه یادداشت یا خود کتاب، انتخاب با شماست!)
این روش یکی از تکنیک‌های عالی برای ادامه دادن مطالعه است.
انتخاب کتاب مناسب
نکته‌ی بسیار مهم در تمرکز یا عدم تمرکزهنگام مطالعه، کتابی است که شما می‌خوانید. اگر به آن‌چیزی که می‌خوانید علاقه‌مند باشید، حتما تمرکز بیشتری خواهید داشت. اما اگر یک کتاب را صرفا به دلیلی اینکه دیگران آن را معرفی کرده‌اند می‌خوانید، احتمال حواس‌پرتی شما بیشتر خواهد بود.
اما گاهی مجبوریم کتابی را حتما بخوانیم، علیرغم اینکه خیلی موردعلاقه‌مان نیست. در این مواقع راهکار چیست؟
- وانمود کنید که آن کتاب را دوست دارید
- تجسم کنید که در حال خواندن کتاب از آن لذت می‌برید.
- نگرش خود را تغییر دهید.
واقعیت این است که ماهیت آن کتاب هرگز تغییر نخواهد کرد؛ پس این شما هستید که باید جور دیگری به خواندن و مطالعه نگاه کنید.
ورزش کردن
شاید در ابتدا ورزش و تمرکز بی‌ربط به نظر آیند؛ اما مطالعات زیادی در این زمینه وجود دارند که نشان می‌دهد حتی 10 دقیقه پیاده‌روی باعث افزایش تمرکز میشود؛ به دلیل ترشحات شیمیایی که در مغز رخ می‌دهد.
پس با اندکی پیاده‌روی و یا حتی دراز و نشست تمرکز خود را قبل از مطالعه تقویت کنید.استراحت
توصیه میشود بعد از هر یک ساعت مطالعه، حتما کمی استراحت کنید. حتی به مدت 1 دقیقه!
در این فواصل به خودتان زمان بدهید تا فکر و ذهنتان را مرتب کنید، یادداشت برداری کنید، یا حتی فقط نگاهتان را از صفحه کتاب بردارید.
به این ترتیب احساس خستگی نمی‌کنید و سرحال شروع به خواندن مجدد خواهید کرد. توصیه ما این است که بین 10 الی 15 دقیقه مطالعه کنید و بعد از آن استراحت کوتاهی داشته باشید. به این ترتیب به بالاترین میزان تمرکز و توجه دست پیدا می‌کنید.
نکته مهم : اگر بتوانیم تصورات غلط و منفی را از خود دور و تصورات مثبت را جایگزین کنیم، می‌توانیم علاقه به مطالعه و یادگیری را در خود ایجاد کنیم؛ و این فرآیند موجب افزایش تمرکز در مطالعه و بهره مندی از فواید کتاب خوانی میشود.
انسان در بحر اندیشه‌های خوشایند، حافظه‌ای بهتر پیدا می‌کند و ذهن در حالت آرامی قرار می‌گیرد و میل به یادگیری را در خود به وجود می‌آورد.
تشویق کودک به کتابخوانی ؟ چطور کودک کتاب‌خوان داشته باشیم؟
فواید کتاب خوانی برای کودکان نیز بسیار چشم گیر است، از اولین قدم ها برای ترغیب و تشویق کودک به کتابخوانی این است که پدر و مادر نیز، اهل مطالعه باشند؛ زمانی که کودکان والدین خود را در حال خواندن کتاب مشاهده می‌نمایند، بیشترین تأثیر را پذیرفته و این امر موجب ارتقا فرهنگ کتابخوانی میشود.
به‌خاطر داشته باشید که کودکان در هر سنی که باشند، خصوصاً در سال‌های ابتدایی زندگی، رفتارهای ما را تکرار و تقلید می‌کنند.
والدین می‌بایست از سنین 5/1 تا 2 سالگی کودک را به کتابخوانی تشویق و جذب نمایند، زمانی که کتابی را در مقابل کودک در این سنین قرار می‌دهیم، بدون هدف کتاب را ورق می‌زند و این حرکت به معنای آغاز تمرین برای کتابخوانی است.
اکنون با در نظر گرفتن رده‌های سنی مختلف و تقسیم بندی آن، راهنمایی گام به گام را برای علاقه‌مند کردن کودکان به کتاب، ارائه خواهیم نمود:
ترفندهای تشویق کودک به کتابخوانی (گروه سنی صفر تا چهار سال)
کودک زیر یک سال
کودک در سال اول زندگی و سن زیر یک سال، به تصاویر بیش از کلمات، اشتیاق نشان می‌دهد؛ تصاویر رنگی به شدت کودک را جذب نموده و می‌تواند دقایقی او را خیره نماید.
در این سن، کتاب برای کودک همانند اسباب بازی تلقی میشود، پس به او اجازه دهید تا با کتاب‌هایش بازی کند؛ کتاب‌هایی که برای این سن طراحی شده‌اند، غالباً از جنس پارچه هستند.
کودک یک تا دو سال
در سنین بالای یک سال، کودک نسبت به کلمات و اشعار تمایل بیشتری از خود نشان می‌دهد، شما باید دریابید که او به چه چیزهایی علاقه‌مند است؟ کتاب‌هایی که شامل تصاویر حیوانات و شعرهای کوتاه هستند، بیشتر مورد توجه کودکان در این سن قرار می‌گیرند.
کودک دو تا چهار سال
در این سن، کودک به خوبی با کتاب آشنا شده و آن را می‌شناسد اما درک کاملی از داستان‌های کتاب ندارد، شما باید او را با فضای جذاب و رنگی داستان‌های کودکانه آشنا و مأنوس کنید، اثرگذاری تصاویر رنگارنگ و جذاب کتاب بسیار زیاد بوده و برای تشویق کودک به کتابخوانی به شما کمک خواهد کرد.
اکنون کودک علاوه بر اشتیاق به کشف داستان، تمایل دارد صفحات کتابش را خط‌خطی کند، با تهیه یک دفتر به او کمک کنید تا در آن نقاشی بکشد؛ کودکان در این سن علاقه زیادی به شنیدن داستان‌های آهنگین و اشعار دارند، شما می‌توانید همراه با خواندن کتاب، به اجرای نمایش برای او بپردازید.
خیــــــــــــال یک مرحله مهم در خودشناسی است و اکثر کسانی که در بزرگسالی راه‌هایی برای بشر در قالب اختراع هموار کردند در کودکی تخیل‌شان به خوبی پرورش یافته است.
اینجاست که نقش تشویق کودک به کتابخوانی بیش از پیش نمایان میشود؛ چراکه کتاب مناسب، تخیل را پرورش می‌دهد.
ترفندهای تشویق کودک به کتابخوانی(گروه سنی چهار تا ده سال)
چهار تا شش سال
اکنون کودک درسنی است که بر روی تصاویر و صفحات کتاب تأمل کرده و آنها را به دقت بررسی می‌کند تا ارتباط توضیحات شما را با تصویرها را دریابد؛ ممکن است برخی از اعداد، حروف الفبا و کلمه‌ها را در متن شناسایی کند.
در این سن او از شما درخواست می‌کند تا کتابی را که دوست دارد، بارها برایش بخوانید و این مسئله ممکن است شما را کلافه کند اما باید بدانید که کودکان از تکرار داستان مورد علاقه‌شان، لذت می‌برند.
قاعدتاً در این بازه سنی با سلیقه و علاقه‌مندی فرزندتان آشنا شده‌اید، به‌عنوان‌مثال؛ اگر فرزند شما به حیوانات علاقه نشان می‌دهد به سراغ داستان‌هایی بروید که شخصیت‌های حیوانی داشته و در باغ وحش یا جنگل روایت میشود. همچنین کودکان در این سن و سال عاشق داستان‌های طنز و اعجاب آورند.
شش تا هشت سالگی
حال کودک به سنی رسیده است که خودش با سواد شده و توانایی خواندن کتاب را به دست آورده است؛ او متن کتاب را به آرامی و با تأمل بسیار روخوانی می‌کند.
اجازه دهید با آرامش به خواندن کتاب ادامه دهد و احتمالاً پرسش‌های زیادی در ذهن او پدیدار خواهند شد؛ شما وظیفه دارید تاحدی‌که ممکن است به پرسش‌های او پیرامون داستان، شخصیت‌ها و حواشی آن، پاسخ دهید.
خرید انواع کتاب برای فرزندتان به او این امکان را می‌دهد تا سطح اطلاعات خود را بالا برده و به یک کتاب‌خوان حرفه‌ای تبدیل گردد.
هشت تا ده سالگی
اکنون وقت آن فرا رسیده است که در حین مطالعه کتاب و خواندن یک داستان، خلاقیت کودک را تقویت نمایید. به‌عنوان‌مثال؛ پیش از خواندن ادامه داستان، تصویر صفحه بعد را به فرزند خود نشان داده و از او بخواهید باقی داستان را حدس بزند یا با نخواندن کلمات پایانی هر خط یا هر پاراگراف به او بگویید جمله را کامل کند. در مورد برخی از مفاهیم سؤال بپرسید تا کودک در حین خواندن قصه با شما همراه شود.
بررسی وضعیت کتابخوانی کودکان در کشور
متأسفانه در سال‌های اخیر، دلایل بسیاری سبب شده است تا حوزه کتاب کودک با کاهش تدریجی عناوین و شمارگان مواجه شود، که اصلا اتفاق خوبی برای کودکان کشور محسوب نمیشود زیرا از فواید کتاب خوانی هیچ بهره‌ای نمیبرند، برخی از این عوامل عبارت‌اند از:
- مشکلات ناشر، هزینه‌های چاپ و قیمت بالای کتاب
- رشد و توسعه کتاب‌های الکترونیک
- گرایش کودکان به فضای مجازی و بازی‌های رایانه‌ای
- نحوه عملکرد آموزش‌وپرورش در تشویق کودکان به کتابخوانی
جهت رفع موانع فوق اولاً توجه ویژة مسئولین امر به مدیریت صحیح صنعت چاپ و ملزومات آن از اولویت بالایی برخوردار است و سپس خانواده‌ها باید با برنامه‌ریزی دقیق تلاش نمایند، ضمن ایجاد انگیزه و علاقة لازم در فرزندان خود، باعث شوند که بازی و فعالیت مجازی نتواند جایگزین زمان مطالعه برای آنها شود. نهایتاً نقش ویژة آموزش‌وپرورش در تربیت نسلی کتاب‌خوان با برنامه‌ریزی صحیح آموزشی و تلاش معلمان می‌تواند مؤثر واقع شود.
سخن آخر
بر اساس آنچه که در مورد فواید کتاب خوانی گفته شد، کتاب و کتابخوانی نه‌تنها بر روی همه افراد جامعه، اثرات روحی و روانی بسیاری دارد، بلکه می‌تواند منجر به پیشرفت‌های قابل‌توجهی در سطح اجتماع شود.
مؤسسه انتشارات متخصصان تلاش می‌کند با فرآیند چاپ کتاب، گامی هرچند کوچک در راستای آگاهی بخشی و افزایش انگیزه مخاطبین خود نسبت به کتاب جامعه ایفا کند.
درصورتی‌که دست نوشته‌هایی چاپ نشده دارید، و یا قصد چاپ کتاب کودک دارید می‌توانید با ما در تماس باشید، انتشارات متخصصان به عنوان یک ناشر کتاب کودک امکان اراده تمامی خدمات مربوط به چاپ و نشر کتاب کودک را دارد.
ممنونم، محتوای خیلی خوب بود برای کتاب و کتاب خوانی
کتاب خوندن یکی از بهترین کارهایی هست که یک نفر میتونه انجام بده
بسیار عالی . سپاس فراوان
تشکر عالی بود