چاپ کتاب برای نابینایان
چاپ کتاب برای نابینایان به خصوص کودکان از جمله مواردی است که نیاز به توجه ویژه دارد. چراکه ارتقای سطح دانش علمی جامعه در گرو گسترش فرهنگ کتابخوانی در میان تمام اقشار جامعه است. یکی از این اقشار، نابینایان هستند که برای مطالعه و افزایش آگاهی نیازهای ویژه‌ای دارند.
متاسفانه تا به حال توجه شایسته‌ای به چاپ و تولید کتابهای خط بریل صورت نگرفته است، در ادامه مباحث مربوط به خط بریل را مرور میکنیم.
❌متاسفانه در حال حاضر چاپ کتاب بریل در مجموعه انتشارات متخصصان انجام نمی‌شود.❌
خط بریل (Braille) چیست؟
خط بریل، روشی است که به‌طور گسترده در دنیا توسط نابینایان برای خواندن و نوشتن استفاده میشود. برای استفاده از این الفبا نیاز به حس لامسه است، به این ترتیب که فرد نابینا با لمس موقعیت نقاط برجسته، کلمات و جملات را میخواند. این خط در زبان فارسی و عربی و کلیه زبانهای لاتین از چپ به راست خوانده میشود.
تاریخچه خط بریل
لوئیس بریل در 3سالگی، هنگامی که در کارگاه چرم‌دوزی پدرش مشغول به‌کار بود، میله‌ای نوک‌تیز به چشمش اصابت کرد که بعد از مدتی به دلیل عفونت و انتقال آن به چشم دیگر، بینایی خود را به‌طور کامل از دست‌داد.
لوئیس با تکیه بر هوش سرشار و کمک والدینش توانست خط معمولی را بصورت برجسته یاد بگیرد. اما متوجه شد یادگیری این حروف و جملات برای نابینایان بسیار دشوار است. لوئیس بریل هدف زندگی خود را ابداع خطی جدید برای نابینایان قرار داد و به این ترتیب با تلاش شبانه روزی در سنین کودکی تا نوجوانی، توانست در 16 سالگی خطی جدید برای رفع مشکل خواندن نابینایان ابداع کند.
پس از مرگ او در سال 1852، اختراع او در جهان به رسمیت شناخته شد. خط بریل که از نقطه های برجسته تشکیل شده است، امکان یادگیری تمام علوم مختلف را برای نابینایان و کم‌بینایان در سراسر دنیا فراهم کرده‌است. دنیا تا همیشه وامدار ابداع ارزشمند آن نوجوان نابینا است.
خط بریل در زبان فارسی
در زبان فارسی این الفبا از سمت چپ به راست است. الفبای هر خطی با قراردادهای مشخص هر خط کدگذاری شده است. در این روش سرعت یادگیری و خواندن مطالب توسط افراد نابینا با افراد بینا هیچ تفاوتی ندارد. از دیگر مزایای خط بریل این است که قواعد آن در سراسر جهان یکسان است.
خطی که لوئیس بریل اختراع کرد دارای 150 نقطه بود. اما در ایران فردی به نام “علی کاظم زاده” خطی آسان و جدید را برای نابینایان معرفی کرد. او با استفاده از دو قالب یک نقطه‌ای و دو نقطه‌ای توانست خطی آسان‌تر بیافریند تا به یادگیری بیشتر نابینایان کمک کند؛ چرا که قراردادها و نقاط کمتری دارد. همچنین در این روش تازه، از تلق های پلاستیکی با ماندگاری بالاتر استفاده میشود.
راهنمای چاپ کتاب بریل از تالیف تا چاپ
پس از تایید محتوای کتاب توسط کارشناسان حوزه‌ی چاپ و نشر کتاب بریل، کتاب برای ویراستاری به افرادی که هم خط بریل را می‌شناسند و هم با قوانین ویراستاری آشنا هستند، سپرده می شود.
از آنجا که چاپ کتاب، فرآیندی علمی و تخصصی است؛ ویراستار باید از جنبه های مختلفی کتاب را ویرایش کند:
- ویرایش تصویری
- ویرایش نگارشی
- ویرایش علمی یا محتوایی
پس از مراحل بالا نوبت به چاپ کتاب میرسد. شاید اولین سوالی که به ذهن شما برسد در مورد هزینه چاپ کتاب باشد، چیزی که با توجه به نرخ روز دائما در حال نوسان است. از طرفی تاثیر زیادی نیز در موفقیت و افزایش اعتبار شما دارد. فاکتورهایی که بر هزینه چاپ تاثیرگذارند، عبارتند از:
- جنس کاغذ
- طراحی جلد
- مجوزهای کتاب
- سایز کتاب
- تیراژ
تاثیر افزایش هزینه‌ی چاپ روی کتاب برای نابینایان
داستان زندگی نابینایان در ایران، بسیار عجیب است و پر از آب چشم. آنها نه تنها باید با شرایط خاص خود کنار بیایند، بلکه باید با محدودیت‌هایی که جامعه برای آنها ایجاد کرده هم دست‌و‌پنجه نرم کنند. در این میان کودکان نابینا بیشتر از بقیه آسیب می بینند. چرا که یک کودک باید از همان سال‌های اولیه رشدش، با کتاب و کتابخوانی خو بگیرد.
با توجه به افزایش نرخ چاپ انواع کتاب، چاپ کتاب برای نابینایان نیز با چالش‌ها و هزینه‌های زیادی همراه شده‌است. متاسفانه با همه اهمیتی که کتاب بریل برای نابینایان دارد به دلیل فاکتورهایی که برای تولید این کتاب‌ها وجود دارد، پروسه ی چاپ آن سخت تر از گذشته است، زیرا کاغذ از قبل هم گرانتر شده است.
دستگاه چاپ کتاب برای نابینایان
برای چاپ کتابهای بریل، سیستم‌های تخصصی مورد نیاز است و به دلیل هزینه نسبتا بالای آن، بسیاری از کاربران قید چاپ مطالب مورد نظر خود را زده و ترجیح می‌دهند آنها را تنها در منبع اصلی مطالعه کنند؛ و شاید همین امر باعث شده‌است چاپ کتاب علمی و درسی در حوزه‌ی نابینایان بیشتر رواج داشته‌باشد.
دلایل کاهش چاپ و عرضه کتابهای بریل
نمی‌توان این مسئله را کتمان کرد که انتشار و چاپ کتاب برای نابینایان، در میان ناشران و حتی دستگاه‌های فرهنگی رواج آنچنانی ندارد. در اینجا به بررسی دلایل اصلی این مسئله می پردازیم:
- تفاوت در چاپ این کتاب‌ها با کتاب های عادی
برای اینکه کتابی به خط بریل منتشر شود، به تکنولوژی متفاوتی نیاز دارد که به تبع آن، حضور افراد متخصص در چاپخانه‌ها مورد نیاز خواهد بود. همین مسئله فرآیند چاپ کتاب برای نابینایان را طولانی و پرهزینه می‌کند. - افزایش هزینه‌های چاپ
با افزایش هزینه‌های چاپ، قیمت کتاب‌ها نیز افزایش می‌یابد. بنابراین طبیعی ست که نابینایان نیز دیگر برای خرید این کتاب ها رغبتی نشان نمی دهند. - دستگاه متفاوت چاپ
مؤلفۀ دیگری که باعث شده عموم ناشران نتوانند کتاب های بریل را منتشر کنند کمبود دستگاه های مخصوص این نوع چاپ است.
مشاوره جهت چاپ کتاب برای نابینایان
کتابخانه رودکی تهران که مرکز توانبخشی نابینایان است خدماتی را برای چاپ کتاب بریل در اختیار نابینایان قرار میدهید که میتوانید با استفاده از شماره تماس های زیر از مشاوره و خدمات این مجموعه بهره مند شوید
این کتابخانه بعد از دریافت کتاب بینایی ( کتابی که برای افراد بینا چاپ شده است ) طی پروسه ای رایگان به صورت بریل چاپ میکنند
کتابخانه رودکی این امکان را دارد تا کتاب را به تمامی نقاط کشور ارسال نماید.
چاپ کتاب بریل
متاسفانه در حال حاضر چاپ کتاب بریل در مجموعه انتشارات متخصصان انجام نمی‌شود.
